Wat is hypnose?

Het woord hypnose is afgeleid van het Griekse woord Hupnos wat ‘slaap’ betekent. Tijdens een hypnose wordt er op een kunstmatige manier een trance opgewekt waarbij de persoon in kwestie vatbaar is voor suggestie. Je kunt niet zomaar een hypnose bij iemand uitvoeren. Het is van belang dat dit op de juiste manier gebeurt omdat het anders zelfs gevaarlijk kan zijn. Daarom wordt een hypnose altijd uitgevoerd door hypnotiseurs die hier speciaal voor zijn opgeleid. Tijdens hun opleiding hebben ze geleerd hoe ze op bepaalde wijze en met specifieke procedures een persoon in hypnose kunnen brengen. Ze hebben de wetenschappen hierin bestudeerd en hebben daarnaast ook geleerd wat de manieren zijn om een goede hypnotiseur te zijn en met de personen hun doelen te behalen.Tijdens een hypnose is het van belang dat de persoon zich concentreert en ontspant. Het concentreren kan hij eventueel doen op een bepaald onderwerp of een omgeving. Doordat er metingen zijn uitgevoerd is duidelijk geworden dat een gehypnotiseerd persoon zich tussen slapen en de ontwaking bevindt. Velen geloven dat hypnose afkomstig is van uit de 18e eeuw, maar dit is niet helemaal waar. Hypnose werd namelijk al uitgevoerd in de jaren daarvoor door genezers en tovenaars. De eerst grondlegger van hypnose is niet te bewijzen of is tot op de dag van vandaag nog niet officieel bewezen, maar een feit is wel dat hypnose vele jaren terug de geschiedenisboeken in gaat.

Hypnose in het algemeen

Vele mensen denken dat er alleen maar zelfhypnose bestaat. Ook als je hulp krijgt van een hypnotiseur ben je nog steeds verantwoordelijk voor het laten bestaan van de trance en hoe deze zich ontwikkelt. Naast zelfhypnose bestaat er nog een andere soort hypnose, namelijk de hypnose waarbij een hypnotiseur een hypnotische toestand tot stand brengt bij een persoon. Hypnose gebeurt niet van het een op het andere moment. Er zijn namelijk verschillende stadia van hypnose. Je kunt namelijk in een soort van roes worden gebracht tot in een zeer zware hypnotische toestand waarbij het zelfbewustzijn geheel verdwijnt. Hierbij kunnen zelfs pijnprikkels en zintuiglijke prikkels geheel worden geblokkeerd. Als je in een licht hypnotische toestand zit, kun je deze situatie het beste beschrijven als wanneer je diep verzonken zit in een spannend boek of een spannende film aan het bekijken bent waarbij je de wereld om je heen even vergeet.

Een hypnotiseur moet serieus zijn en gezag uitstralen. Dat is noodzakelijk om een goede hypnose uit te kunnen voeren. Zonder dat hij zelfcontrole of verantwoordelijkheid uitstraalt, kan er geen hypnose worden uitgevoerd. Hij moet namelijk de concentratie overbrengen aan de persoon die gehypnotiseerd wordt. Deze persoon, de gehypnotiseerde genaamd, moet zijn geest loslaten van de wereld en erop vertrouwen dat de hypnotiseur deze voor een moment overneemt.

Hypnose moet niet worden gezien als een losstaande therapie. Hypnose is echter wel een hulpmiddel om therapeutische doelen mee te bereiken. De toepassing vindt vaak plaats in regressie- of hypnose therapie. Door middel van hersenscans kunnen de effecten van de hypnose duidelijk worden weergegeven. Tijdens het nabespreken van een hypnose sessie kunnen de veranderingen in de toestand van de patiënt worden opgemerkt en vastgesteld. Doordat de effecten zo goed merkbaar zijn in positieve zin, is hypnose wereldwijd bekend en gewenst. Verschillende technieken worden toegepast in verschillende vormen van psychotherapie.

Integriteit van de hypnotiseur

Er wordt vaak onrecht aangedaan aan erkende beroeps hypnotiseurs. Deze erkende hypnotiseurs staan aangesloten aan de erkende beroepsorganisatie zoals bijvoorbeeld de NBVH. Het onrecht wordt hen aangedaan doordat sommige hypnotiseurs zoals je die ook wel eens in het theater tegenkomt zichzelf benoemden tot hypnotherapeuten terwijl ze dit niet zijn. De hypnotiseurs in het theater voeren vaak trucs uit om bepaald gezag uit te stralen of het publiek te doen verbazen met de trucs die ze uitvoeren. Dit is geen vorm van therapie maar puur vermaak.

Een hypnose sessie alleen haalt niet zoveel uit. Het kan namelijk zo zijn dat er verbeteringen door de hypnose worden aangebracht die vervolgens ergens anders weer problemen laten ontstaan. De gehypnotiseerde moet zelf werkzaam zijn en een eigen verantwoordelijkheid hebben en daarnaast vertrouwen op zijn eigen bewustzijn. Alleen op deze manier kunnen de verbeteringen worden bewerkstelligd. Een hypnotiseur moet integer zijn en de gehypnotiseerde hierin helpen. Want als hij zijn werk goed doet, dan kan hij ervoor zorgen dat de gehypnotiseerde de controle over zichzelf behoudt. Hij dient de hypnotische trance af te stemmen op de gehypnotiseerde. Het is ook niet de bedoeling dat de hypnotiseur vergeetachtigheid veroorzaakt waardoor de gehypnotiseerde niet meer weet wat er tijdens de hypnose sessie is gebeurd. Hij moet altijd weten wat er tijdens de sessie is gebeurd. Hij mag het niet pas achteraf te weten komen door bijvoorbeeld het beluisteren van een geluidsopname. Dan gaat er iets niet goed. Er moet namelijk altijd respect zijn voor de cliënt. Dit moet zelfs voorop staan. Indien dit belangrijke gegeven niet wordt gehandhaafd, dan kan de gehypnotiseerde een klacht indienen bij de beroepsorganisatie.

Afhankelijkheid van de hypnotiseur

Bij zelfhypnose hoef je je alleen maar over te geven aan jezelf. Zo’n hypnose proces is over het algemeen dan ook licht, maar trancediepte hierin is niet uitgesloten. Als je gebruik maakt van de diensten van een hypnotiseur dan geef je jezelf helemaal aan hem over. Het wordt ook wel gezegd dat je dan een deel van je ethische verantwoordelijkheid aan hem overdraagt. Het is natuurlijk niet aan te raden dat je dit doet bij een hypnotiseur die je niet of nauwelijks vertrouwt. Dit kan namelijk leiden tot dwangmatig of ongewenst gedrag en dat mag nooit de bedoeling zijn. Dit zou namelijk weer tot gevolg hebben dat er later problemen ontstaan zoals dwanghandelingen of angstdromen. En altijd blijft van belang dat hypnose een bewuste keuze moet zijn en dat het vertrouwen tussen de gehypnotiseerde en de hypnotiseur niet mag worden geschaad.

Posthypnotische suggesties

Wanneer dwanghandelingen bewust door de hypnotiseur worden geprogrammeerd dan wordt er gesproken over een posthypnotische suggestie. Dit wil eigenlijk zeggen dat in het onbewuste deel van de gehypnotiseerde verschillende processen tot stand worden gebracht die hij na de hypnose niet meer zelf onder controle heeft. Deze persoon kan dan ineens dingen gaan doen en gaan zeggen die hij anders niet zou doen of zeggen. Gewenste handelingen worden op deze manier geprogrammeerd. Als je dit zo leest dan klinkt het misschien heel negatief maar je kunt ook denken aan bijvoorbeeld het stoppen met roken via hypnose. Er kunnen verbanden worden gemaakt tussen een sigaret en bijvoorbeeld een vieze schoorsteen waardoor de roker er geen trek meer in heeft. Een nadeel aan posthypnotische suggesties is dat het onderliggende probleem niet wordt aangepakt, enkel de symptomen. Posthypnotische suggesties worden dan ook wel symptoombestrijding genoemd.

Versterkte waarneming

Je kunt het bewustzijn van de mens vergelijken met een lichtbundel die uit een zaklantaarn komt. Denk maar eens aan een fel licht op een klein gebied of een heel zwak licht over een groot gebied. Als je je concentreert dan krijg je een kleine spot die wel heel fel kan schijnen. Mensen kunnen zich tegenwoordig niet meer zo goed concentreren en hier kan hypnose in helpen.

Hypnosetechnieken

Het doel van een hypnose is dat een patiënt zich volledig kan ontspannen en zijn geest kan overgeven zodat er geen enkele prikkeling van buitenaf meer invloed op hem heeft. Het is dan ook belangrijk dat de hypnose in een rustige ruimte wordt gedaan zodat zowel de hypnotiseur als de patiënt zich goed kunnen concentreren. Een hypnose verloopt in verschillende fasen.

1. Inductie: tijdens deze fase wordt een initiële trancestaat opgewekt.
2. Verdiepen: de initiële trancestaat wordt intensiever gemaakt. Dit is het moment waarop de hypnotiseur dingen zal zeggen zoals: “laat je maar gaan, zweef, droom, drijf… adem diep in en uit en je zakt steeds dieper weg…”.
3. Suggesties: dit is een hele belangrijke fase want in deze fase worden de suggesties gegeven met betrekking tot wat moet worden bereikt met de hypnose.
4. Ontwaken: en de patiënt moet natuurlijk ook weer ontwaken. Alle suggesties worden weggenomen en de patiënt wordt weer helemaal bewust van wat er zojuist is gebeurd en waar hij zich op dit moment bevindt. Het is in deze fase heel erg belangrijk dat de patiënt er bewust van wordt gemaakt dat de sessie nu volledig voorbij is.

Een bepaalde gedachte achter de werking van hypnose

Met behulp van hypnose kan er contact worden gemaakt met het onderbewustzijn. Er kan op deze manier informatie worden verkregen die je in het dagelijks leven niet kan geven. Deze wordt dagelijks tegengehouden door het gewone bewustzijn. Doordat we deze blokkade in ons bewustzijn hebben, kunnen dagelijkse klachten ook niet meteen worden opgelost. Vroegere ervaringen spelen ook een rol in deze blokkade. Dus door middel van hypnose worden deze blokkades weggenomen en kunnen ook de klachten worden aangepakt. Het loslaten van vroegere ervaringen om problemen aan te pakken (en dus de blokkades weg te nemen) is een onderdeel van regressietherapie. Regressietherapie kan echter ook zonder hypnose plaatsvinden. Van belang is hier de werkwijze en de diepte van de trance waardoor de hypnose mogelijk nog sterker is.

Sommigen zijn van mening dat de blokkades juist nuttig zijn. Dit zie je meestal in het verwerken van een trauma. Geestelijke pijn wordt uitgeschakeld door de blokkades waardoor mensen niet terugdenken aan de traumatische gebeurtenis. Zo’n gebeurtenis kan ook wel een ‘zwarte plek’ worden genoemd in de ‘lichtbundeling van de waarneming’. Hierin geldt ook weer dat door middel van zelfwerkzaamheid, zelfreflectie en verwerking van de oorzaak de traumatische ervaring kan worden weggenomen. Deze blokkades kunnen dan veilig worden verwijderd door hypnose toe te passen, maar dit kan alleen als zelfwerkzaamheid, zelfreflectie en de mogelijkheid tot het verwerken van de traumatische ervaring aanwezig zijn in de patiënt. Als deze zaken namelijk niet aanwezig zijn, dan kan er niet worden overgegaan tot het verwerken van het trauma, maar kan het alleen maar schade aan de patiënt betekenen.

De geschiedenis van de hypnose

Hypnose werd al toegepast in het oude Griekenland en Egypte. Er waren namelijk slaaptempels opgericht die een beetje zijn te vergelijken met kuuroorden waar mensen heen konden gaan om te worden genezen. Vervolgens in de middeleeuwen waren de alchemisten en de kabbalisten van mening dat ze de hypnose hadden uitgevonden als onderdeel van een geheime wetenschap. Door hypnose te praktiseren konden ze bijzondere prestaties verrichten.

Aan het eind van de 18e eeuw ontwikkelde de Weense arts Franz Anton Mesmer het therapeutische magnetisme. Dit werd ook wel het mesmerisme genoemd. Deze techniek was nauw verbonden met hypnose maar werkte met een andere basis. De Schotse mijnarts James Braid gebruikte hypnose als verdovingsmiddel tijdens operaties. Hij heeft de naam ‘hypnose’ ook bedacht. Hij was ook van mening dat het mesmerisme helemaal niet bestond en dat dit berustte op onbewuste hypnose. De Franse arts Jean-Martin Charcot vond uit dat hypnose goed hielp tegen de symptomen van hysterie. Hij en James Braid kunnen worden beschouwd als de voorlopers van Sigmund Freud, omdat ze zich volledig richtten op de psyche. Sigmund Freud was niet tevreden over de resultaten van hypnose-experimenten. Hij had er zelf moeite mee om zijn patiënten in trance te krijgen en de herbelevingen achteraf waren soms heel heftig. Vrouwelijke patiënten kwamen in de trance vaak in herbeleving van seksueel misbruik.

De spiritualisten uit de 20e eeuw vonden dat hypnose een goed middel was om toe te passen op hun mediums. Door hen in een ‘vereiste’ trancetoestand te brengen konden boodschappen worden overgebracht naar overledenen. Degene die hier tegen waren, plaatsten dit onder het kopje occultisme.

Toepassingen en kanttekeningen

• Een toepassing van hypnose is het niet ervaren of het verminderen van pijn.
• Het kan worden gezien als een therapeutisch hulpmiddel
• Tijdens regressietherapie wordt er geprobeerd om een gebeurtenis terug te halen in het bewustzijn. Het is een omstreden maar doeltreffende toepassing binnen de hypnose. In de rechtszaal wordt er op deze manier ook gebruik gemaakt van dit soort type hypnose. Er wordt dan geprobeerd om stukjes en beetjes van een bepaalde gebeurtenis naar de oppervlakte te brengen. Ook verdrongen stukjes uit het verleden worden opgeroepen.
• Freud stelde dat het brein bestaat uit een bewust en een onbewust gedeelte.
• Een trancetoestand wordt niet door iedereen geaccepteerd hoewel dit wel wordt bevestigd door verschillende scans waaronder een MRI-Scan. Daarom is er een tweedeling gemaakt tussen staat-theoretici die er wel in geloven dat er een trancetoestand bestaat, en The Amazing Kreskin. Deze mentalist gebruikt hypnose technieken in tv-shows en openbare optredens in Amerika. Hij beweerde dat er helemaal geen trance bestaat. Zijn uitspraken zijn wetenschappelijk onjuist. Hij gelooft wel dat bij één op één contact iemand een ander iets kan laten doen wat hij niet wil, maar dat hij dit niet zeker weet als er sprake is van een groep.
• Voordat er MRI-Scans en EEG’s waren, werd er niet geloofd dat er trance-toestanden konden zijn. Dit omdat men geloofde dat dit niet wetenschappelijk te bewijzen zou zijn. En als het al zou kunnen worden aangetoond, dan kon dit nooit waar zijn. Er zou namelijk makkelijk met de testresultaten kunnen worden gerommeld. Nu is het tegendeel wel bewezen en is ook bewezen dat trance-dieptes makkelijk meetbaar zijn.
• Hypnose kan makkelijk worden toegepast als een vervanger voor anesthesie.

Informatie die wordt verkregen uit hypnose kan worden beïnvloed door de vervorming van herinneringen of fantasie. Daarnaast speelt ook de factor mee dat een hypnotiseur echt te vertrouwen moet zijn en moet men er rekening mee houden dat er onthullingen worden gedaan die er bij volle bewustzijn niet zouden worden gedaan. Er is ook geen eenduidig beeld gekomen over de betrouwbaarheid van hypnose.

Hypnose in het strafrecht

In de wet staat opgenomen dat een verklaring moet worden afgelegd in vrijheid. Maar toch komt het wel eens voor dat een verklaring wordt afgelegd onder hypnose. Zo was er een zaak in het jaar 2012 waarbij een persoon die onder hypnose was gebracht een verklaring had afgelegd en dit ook gewoon mocht van de Nederlandse Hoge Raad. De Hoge Raad verklaarde namelijk dat een verklaring gegeven onder hypnose door een persoon evenwaardig kan zijn als een verklaring die in vrijheid wordt gegeven. De rechtbank wees het echter wel af want een onder hypnose afgelegde verklaring heeft volgens hen namelijk geen bewijskracht.

Hypnose in de kunst

André Beton, een Franse dichter beoefende het Dadaïsme. Hij deed aan automatisch schrijven onder een hypnotische slaap. Hij maakte het werk ‘het Manifest van het Surrealisme’ in het jaar 1924.

Samenvattend kan er worden gesteld dat hypnose, mits goed gepraktiseerd een goede manier is van het genezen van mensen. Het kan ervoor zorgen dat blokkades die het dagelijkse bewustzijn met zich meebrengt, worden opgegeven waardoor onderliggende oorzaken van problemen kunnen worden aangepakt. Daarnaast kan het ook veel rust bieden aangezien er gedurende een moment een overgave wordt gedaan van de geest en het bewustzijn. Op deze manier kan er worden geconcentreerd op het onderbewustzijn. Er moet een vertrouwensband zijn tussen de hypnotiseur en de gehypnotiseerde, omdat er onthullingen kunnen worden gedaan die niet zomaar dagelijks worden gedeeld. Daarnaast is dit belangrijk omdat er gedeeltelijke overgave wordt gedaan van de geest. Er bestaan verschillende vormen van hypnose en voor elke toepassing gelden er andere doelen. Wanneer er wordt gekozen voor hypnose is het belangrijk dat de gehypnotiseerde zich bewust is van het feit dat verantwoordelijkheid een van de belangrijkste eigenschappen is die hij of zij moet bezitten om een hypnose te laten slagen. En tot slot mag niet iedereen zich therapeutische hypnotiseur noemen. Dit gebeurt helaas wel maar dit is onterecht en komt ten nadele van de ervaren therapeutische hypnotiseurs.

Door middel van het goed toepassen van hypnose en bewust te zijn van jezelf, kan er heel wat worden bereikt met een hypnose sessie. Er kan zelfs een vervanger voor verdoving worden gevonden in hypnose. Als zowel de hypnotiseur als de gehypnotiseerde rekening houden met de regels die gepaard gaan met een hypnose sessie, dan kan hypnose erg effectief zijn. Alhoewel de meningen zijn verdeeld over de trance stadia waarin iemand kan verkeren, zijn er genoeg bewijzen geleverd dat deze wel degelijk bestaan en wat de effecten zijn van een hypnose sessie. Zolang er maar niet vergeten wordt weder te keren naar het bewustzijn en de bewustwording dat een hypnose sessie voorbij is.